2012 №1 (12)

Back to the Table of Contents

Pauli Rahkonen
University of Helsinki
Helsinki, Finland

Merya-Muromian and Old Mordvin Hydronyms Boundaries in the Upper Volga and Oka Regions

Citation information: Voprosy onomastiki (Problems of Onomastics). 2012. № 1 (12). P. 5–42 (in Russian)

Abstract:  The article explores the toponymy of the Merya, Muromians and Old Mordvins, Finno-Ugric peoples, formerly inhabiting Central Russia. With reference to annalistic and archaeological data, along with a number of the most representative attributes and formants, the author concludes that the Merya and Muromian languages were kindred and localized within the boundaries of five areas, namely, Rostov-Kostroma, Murom, Dyakovo, North Lake District, and northern periphery. According the author, Old Mordvins settled a lot farther west than do modern Mordvins.

Key words: Finno-Ugric languages, substrate toponymy, Oka basin, Upper Volga, Merya-Muromian hydronymy, Merya-Muromian area, Old Mordvin hydronymy, Old Mordvin area

References

Галкин И. С. Топонимические этимологии // Вопр. марийской ономастики. Вып. 18–19. Йошкар-Ола, 1990.

Гордеев Ф. И. О контактах позднесарматских племен с волжско-пермскими этническими группами // Вопр. марийской ономастики. Вып. 7. Йошкар-Ола, 1990.

Громов А. В. Жгонский язык : словарь лексики пимокатов Макарьевского, Мантуровского и Нейского районов Костромской области. М., 2000.

Дерягин В. Я., Дерягина З. С., Манихин Г. И. Топонимика Кенозера. 1–2. Архангельск, 1987.

Инжеватов И. К. Топонимический словарь Мордовской АССР. Саранск, 1987.

Лыткин В. И., Гуляев Е. С. Краткий этимологический словарь коми языка. Сыктывкар, 1999.

Матвеев А. К. Субстратная топонимия Русского Севера и мерянская проблема // Вопр. языкознания. 1996. № 1. С. 3–24.

Матвеев А. К. Мерянская топонимия на Русском Севере – фантом или феномен? // Вопр. языкознания. 1998. № 5. С. 90–105.

Матвеев А. К. Субстратная топонимия Русского Севера. Ч. 1. Екатеринбург, 2001 ; Ч. 2. Екатеринбург, 2004.

Матвеев А. К. Ономатология. М. : Наука, 2006.

Мойсио Арто. Марла-Финла мутер. Йошкар-Ола, 1994.

Муллонен И. И. Топонимия Присвирья: проблемы этноязыкого контактирования. Петрозаводск, 2002.

Муллонен И. И., Азарова И. В., Герд А. С. Словарь гидронимов юго-восточного Приладожья: бассейн реки Свирь. СПб., 1997.

Повесть временных лет / Полн. собр. русских летописей. М., 1965. Т. 9–12.

Попов А. И. Топонимика древних мерянских и муромских областей // Географическая среда и географические названия. Л., 1974. С. 15–16.

Рябинин Е. А. Финно-угорские племена в составе Древней Руси. СПб., 1997.

Словарь марийского языка : в 10 т. Йошкар-Ола, 1990–2005.

Смолицкая Г. П. Гидронимия бассейна Оки. М., 1976.

Соколова М. А. Очерки по исторической грамматике русского языка. М., 1962.

Ткаченко О. Б. Мерянский язык. Киев, 1985.

Ткаченко О. Б. Исследования по мерянскому языку. Кострома, 2007.

Третьяков П. Н. Финно-угры, балты и славяне на Днепре и Волге. М. ; Л., 1966.

Фасмер М. Этимологический словарь русского языка : в 4 т. М., 2003.

Эрзянь-Рузонь валкс. Эрзянско-русский словарь / сост. В. А. Серебренников, Р. Н. Бузаков, М. В. Мосин. М., 1993.

Ahlqvist A. Ancient Lakes in the Former Finno-Ugrian Territories of Central Russia: An experimental Onomastic-Palaeological Study // The Slavicization of the Russian North. Slavica Helsingensia. 27. Helsinki, 2006. Р. 11–49.

Ahlqvist A. Kertomuksia Keski-Venäjältä III: Unžan jokivarrella // Suomalais-ugrilaisen Seuran Aikakauskirja 89. Journal de la Société Finno-Ougrienne. Helsinki, 2001.

Balode L. Latvian paikannimistä // Latvian historiaa ja kulttuuria. Rozentālsseura. Otavan kirjapaino. Keuruu, 2005.

Bartens R. Mordvalaiskielten rakenne ja kehitys. Suomalais-ugrilaisen seuran toimituksia. 232. Suomalais-ugrilainen seura. Helsinki, 1999.

Bartens R. Permiläisten kielten rakenne ja kehitys. Suomalais-ugrilaisen seuran toimituksia. 238. Suomalais-ugrilainen seura. Helsinki, 2000.

Buck C. A Dictionary of selected Synomyms in the principal Indo-European Languages: A Contribution to the History of Ideas. Chicago, 1949.

Gimbutas M. The Balts. London, 1963.

Harva U. Suomensuvun uskonnot. 6. Mordvalaisten muinaisusko WSOY. Porvoo, 1942.

Helimski E. The «Northwestern» Group of Finno-Ugric Languages and its Heritage in the Place Names and Substratum Vocabulary of the Russian North // The Slavicization of the Russian North / еd. J. Nuorluoto. Slavica Helsingensia 27. Helsinki, 2006. Р. 109–153.

Herrala E., Feoktistov A. Mokšalais-suomalainen sanakirja. Turun yliopiston ja yleisen kielitieteen laitoksen julkaisuja. 58. Turku, 1998.

Kalima J. Karjalaiset ja merjalaiset. Uusi Suomi-lehti 19.07.1942.

Klima L. The Affinity of the Volgaic Finno-Ugrians and their ethnogenesis (early 4th BC – late 1st millenium AD), 1996. URL: http://mek.niif.hu/01700/01794/01794.pdf

Lehtiranta J. Yhteissaamelainen sanasto. Suomalais-Ugrilaisen seuran toimituksia. Suomalais-ugrilainen seura. Helsinki, 2001.

Lietuviškai Angliškas Žodynas IV Laida. Vilius Pёteraitis. Lietuviškos Knygos Klubas, 1985.

Lihatšov D. S. Nestorin kronikka (Повесть временных лет) / suom. M.-L. Jaakkola. WSOY. Porvoo ; Helsinki ; Juva, 1994.

Lеont’еv A. E. The Archaeology of the Merya (The Early History of North-Eastern Russia). Russian Monographs in Migration-period and Medieval Archaeology / еd. G. E. Afanas’ev, F. Daim in collaboration with D. Kidd. Vol. 4. Moscow, 1996.

Magyar Utazok Lexikona (cyclopaedia of Hungarian travellers) / еd. D. Balazs. Budapest, 1993.

Makarov N. A. Cultural Identity of the Russian North Settlers in the 10th – 13th Centuries: Archaeological Evidence and Written Sources // The Slavicization of the Russian North / еd. J. Nuorluoto. Slavica Helsingensia. 27. Helsinki, 2006. Р. 259–281.

Maksimov S., Danilov V., Saarinen S. Udmurttilais-suomalainen sanakirja. Turun yliopiston suomalaisen ja yleisen kielitieteen laitoksen julkaisuja. Turku, 2008.

Mallory J. P., Adams D. Q. Encyclopedia of Indo-European culture. Fitzroy Dearborn Publishers. London ; Chicago, 1997.

Mordwinisches Wörterbuch. 1–4 / H. Paasonens, zsgest. von K. Heikkilä. Suomalais-Ugrilainen Seura. Helsinki, 1990–1996.

Nimiarkisto. Yleiskokoelma. Kotimaisten kielten tutkimuskeskus. Helsinki (архивные материалы).

Nissilä V. Suomen Karjalan nimistö. Karjalaisen kulttuurin edistämissäätiön julkaisuja. Joensuu, 1975.

Pajula M., Vanhanen I., Samcova J. Latviešu-somu, somu-latviešu vārdnīca. Riga, 1997.

Patrushev V. The Early History of the Finno-Ugric Peoples of European Russia. Societas Historiae Fenno-Ugricae. Oulu, 2000.

Pokorny J. Indogermanisches etymologisches Wörterbuch. Bern, 1959–1969.

Rahkonen P. Finno-Ugric Hydronyms of the River Volkhov and Luga Catchment Areas // Suomalais-Ugrilaisen Seuran Aikakauskirja. 93 (готовится к изданию в 2011 г.).

Rahkonen P. The Linguistic Background of the Ancient Meshchera Tribe and Principle Areas of Settlement // Finnisch-Ugrische Forschungen. 60. Helsinki, 2009. Р. 160–200.

Ravila P. ANZEIGER: Max Vasmer Beiträge zur historischen Völkerkunde Osteuropas. 3. Merja und Tscheremissen // Finnisch-Ugrische Forschungen. 24. Helsinki, 1937.

Ravila P. POLEMIK: Merja und Tscheremissen // Finnisch-Ugrische Forschungen. 26. Helsinki, 1938.

Redej K. Uralisches Etymologisches Wörtebuch. Budapest, 1986–1991.

Saarikivi J. Finnic Personal Names on Novgorod Birch Bark Documents. The slavicization of the Russian North. – J. Nuorluoto (toim.) // Slavica Helsingensia. 32. Helsinki, 2007а. Р. 196–246.

Saarikivi J. On the Uralic substrate toponomy of Arkhangelsk region: problems of research methodology and ethnohistorical interpretation // Onomastica Uralica. 4. Debrecen ; Helsinki, 2007b. P. 45–109.

Sammallahti P. Historical phonology of the Uralic languages // The Uralic languages / ed. D. Sinor. Leiden ; New York, 1988. P. 478–554.

Suomen Paikannimikirja / päätoimittaja S. Paikkala. Karttakeskus. Kotimaisten kielten tutkimuskeskus, 2007.

Suomen sanojen alkuperä. Etymologinen sanakirja. 1–3 / E. Itkonen päätoimittaja. Helsinki, 1992–2000.

Vasmer M. Beiträge zur historischen Völkerkunde Osteuropas. 1–4. Verlag der Akademie der Wissenschaften. Berlin, 1932–1936.